No pasado mes de xuño moitos concellos galegos colgaron a bandeira do orgullo en balcóns e pontes para facer saber que eles son de esquerdas e teñen principios como a liberdade e a xustiza social. A visibilidade é importante, pero a visibilidade tamén é a miúdo unha farsa.

De que serve que os veciños dun pobo presuman de colgar unha bandeira multicolor se ven a violencia ante os seus ollos e péchannos para esquecer que está aí. Dirán que non é o seu lugar. Que non poden facer nada. Que mellor deixarllo á persoa indicada. E quen é esa persoa? Por desgraza, o maltratador. Por suposto ese termo non o mencionan pois para eles é simplemente un veciño máis, “coas súas cousiñas como todo cristián”.

E é que todo iso é certo. Defender os dereitos dos máis vulnerables non é un lugar que che caia do ceo, é unha posición que se escolle, é unha tarefa que se fai por gusto, por demostrarse a un mesmo que é consistente cos seus principios. Un ten que escoller pórse nese lugar, pois do contrario todo o que xurdirá será resentimento e frustración.

A decisión de por unha bandeira nun lugar tan visible, como é de esperar, xera unha reacción violenta por parte da poboación machista. Hai quen o ve como un acto valente, iso de se “atrever” a mostrar as sete cores do arco da vella, mais a valentía só aparece cando existe o medo, non cando un se sente rebelde.

Se esa visibilización non está acompañada dunha comunidade que ofreza protección á poboación vulnerable, as consecuencias desa fachada sen soporte real rematan por incrementar o discomfort que as persoas discriminadas xa sofrían. Defender os dereitos da parte máis violentada da poboación non consiste en pensar que todos somos iguais. Defender é un verbo e por tanto unha acción. Defender significa mediar, mollar os pés para que os que están empapados de discriminación se poidan secar ao sol durante un par de horas.

Pronto facemos escusas como que hai dous tipos de inmigración, os traballadores (que se deixan explotar) e os lacazáns (que esixen o respecto humano que todos merecemos polo simple feito de ter nacido). Ou iso de que “ser gay está ben pero non fai falta andar pregoándoo por aí.” Non sorprende que logo veñan as manifestación post-mortem cando unha muller é asasinada. Daquela os morados na cara xa non atopan escusas porque van acompañados do silencio dun latexo interrumpido.

É por iso que non entendo porqué cando unha muller maltrada dá o paso e se afasta do seu maltratador ninguén dubida en comprar o discurso fabricado deste mesmo quen converte á vítima nunha “histérica”.

O máis amargo de todo isto é que si, a muller que se foi está tola. E como non ha de estalo? As vítimas que si sobreviven fixérono durante anos nun ambiente tan tóxico como o veleno que sae dunha cheminea industrial.

O maltrato entolece e afea á persoa, mais a indiferenza a ese maltrato é a aprobación do mesmo. É violencia social, de feito, pois a neglixencia tamén é maltrato.

Semella que todos somos ignorantes dos efectos que provoca a violencia psicolóxica. Semella que o estrés post-traumático co que ten que lidiar a persoa maltratada é un luxo que se toma. Xa vos digo eu que non. Que a persoa que sae dunha relación de maltrato, sexa amorosa, familiar ou incluso de amizade, sae de aí coa cabeza feita farrapos. Esa persoa vai a quedar en ridículo socialmente porque leva anos reprimindo unha rabia tal que non se pode xestionar de súpeto, leva tempo. E non por soltala de maneira histriónica ou pouco asertiva é menos lexítima. Si, ha de cometer erros, pero mentres que eses erros non se volvan violencia física ou psicolóxica, non se poden comparar cos da persoa que a agrediu nun principio.

A persoa que maltrata destrúe á vítima por dentro e roubándolle a alma para deixala cunha morea de pezas de puzzle sen caixa na que buscar unha guía para reconstruírse a vida. A persoa que maltrata foi unha vítima que decidiu repetir o dano que recibiu no pasado e perpetuar así a cultura de violencia e manipulación que lle agreou a vida. Converter a merda en abono é posible, pero require esforzo e algún que outro fracaso.

A miúdo non é fácil distinguir á persoa violenta da violentada pois o narcisismo é carismático. Abren a porta da casa e sacan un sorriso, fan comedia e actúan tan ben que todos lle aplauden. É difícil apuntarlles co dedo, porque en canto lle vemos o rabo ao lobo, recordamos a nosa propia fraxilidade e éntranos o medo. O medo, recordade, é o que dita a valentía. Así que para solucionalo, para aliviar ese medo, póñense bandeiras na praza do pobo. E fálase de espazos libres de violencia machista como se algunha vez se fixese un esforzo activo por realmente construír dito lugar. Porque visibilizar é moito máis fácil que poñer a man en alto. Por que as palabras baleiras limpan a conciencia e iso permítenos durmir. E con isto non culpo a ninguén en particular. Nin a quen puxo a bandeira, nin a quen pechou os ollos. Culpo se cadra á covardía dunha esquerda chea de ideais que comparto e escasa de ferramentas emocionais que eu tamén estou a aprender.

Espero que no futuro, ademais de bandeiras, atope tamén axuda real á cidadanía vitimizada, lugares nos que durante dúas horas esas vítimas poidan erguer o queixo e dicir “Estou aquí” para logo volver a unha casa na que as prefiren invisibles e ocultas tras a cortina deste teatro que é a vida.